ජේත්තුකාර රස්තියාදුකාරයා

අතීත හින්දි සිනමාවට සිහින කුමාරයා වුණේ දිලිප් කුමාර්. බිමල් රෝයි අධ්‍යක්‍ෂණය කරපු 'දේව්දාස්' චිත්‍රපටයේ දිලිප්, පෙම්වතිය අහිමිව මධුවිතට ඇබ්බැහි වන පෙම්වතාගේ චරිතය අපූරුවට නිරූපණය කරනවා. ඒත් දිලිප්ට වෙනස්ව, හින්දි සිනමාවේදී රස්තියාදුකාරයකු විදියට ඉන්දියාවේ අඳුරු අහුමුලු අතපත ගාපු රාජ් කපූර්ට රස්තියාදුකාරයා කැමතියි. 'දේව්දාස්' නව නිෂ්පාදනයේදී එදා දිලිප් රඟපෑ චරිතයට පණ දෙන්නේ ෂාරුක් ඛාන්. ෂාරුක් හැඳින්වෙන්නේ බොලිවුඩයේ අංක එක විදියට. ඒත් කෙනකුට හිතන්න යමක් ඉතිරි වන චරිත නිරූපණය අතින් අමීර් ඛාන් ඉන්නේ ගොඩක් ඉදිරියෙන්. ගුලාම්, රාජා හින්දුස්ථානි, ගජිනි, තාරේ සමීන් ප්‍යර්, ලගාන් කියන්නේ අමීර් සාධාරණයක් ඉටුකරපු චිත්‍රපට. ඒත් රස්තියාදුකාරයා මේ පූර්විකාවෙන් අනතුරුව කතා කරන්න යන්නේ '3 ඉඩියට්ස්' චිත්‍රපටය ගැන. රාජ් කුමාර් හිරානි අධ්‍යක්‍ෂණය කරපු '3 ඉඩියට්ස්' 2009 වසරේදී තිරගත වුණේ. හැමදාම වගේ අදත් අපි චිත්‍රපටයේ කතා සාරාංශයෙන් පටන් ගනිමු. අනතුරුව අපි '3 ඉඩියට්ස්'වල අපූර්වත්වය ගවේෂණය කරමු. මේ චිත්‍රපටයට පසුබිම් වන්නේ ඉන්ජිනේරුවන් බිහිකරන ආයතනයක් වන ඉම්පීරියල් කොලේජ්ය. සාම්ප්‍රදායික ගුරුවරයකු වන විරු සහස්‍රබුද්ධි (බෝමන් ඉරානි)ගේ පටබැඳි නාමය වයිරස්ය. ඔහුගේ ප්‍රියතම ගෝලයා වන චතූර් රාමලිංගම් නැතිනම් සයිලන්සර් කට පාඩම් කිරීමේ ශූරයෙකි. රැන්චෝදාස් චංචල් (අමීර් ඛාන්) යනු දඩබ්බර ශිෂ්‍යයෙකි. ඔහු නිරන්තරයෙන්ම වයිරස්ව කෝප ගන්වන්නේ ප්‍රශ්න ඇසීමෙනි. හින්දිවලට දුර්වල සයිලන්සර් හින්දියෙන් ලියන ලද කතාවක් පාඩම් කරගන්නේ ගුරු දිනයේදී වයිරස්ගේ හිත දිනාගැනීමටයි. එහෙත් උපායකින් රැන්චෝ, ඒ කතාවේ වචන වෙනස් කරනවා. සයිලන්සර්ව විහිළුවට ලක්වෙනවා. එදින සයිලන්සර් රැන්චෝට වඩා තමා අනාගතයේදී සාර්ථක වන බවට ශපථ කරනවා. රැන්චෝගේ සගයන් දෙදෙනා වන්නේ රාජු (හර්මන් ජෝෂි) සහ ෆර්හාන් (මාධවන්)ය. වයිරස්ට වුවමනා ඔවුන්ව රැන්චෝගෙන් වෙන්කරවන්න. විශ්‍රාමික තැපැල් මහතකු වූ රාජුගේ පියා අංශභාග රෝගියෙක්. අවිවාහක සොයුරියක් සිටින ඔවුන් ඉතා දිළිඳු බැවින් රාජු ඔවුන්ගේ අවසාන බලාපොරොත්තුවයි. උපාධියෙන් තොර පැවැත්මක් නැති රාජු සයිලන්සර්ගේ කාමරයට මාරුවෙනවා. හදිසියේ හෘදයාබාධයක් වැලඳෙන රාජුගේ පියාව රෝහලට රැගෙන යන්නේ රැන්චෝ සහ ප්‍රියා (කරීනා කපූර්) විසින්. ඒ ප්‍රියාගේ ස්කූටරයේ තබාගෙන. වෛද්‍ය ශිෂ්‍යාවක වන ප්‍රියා වයිරස්ගේ දියණියයි. රාජුගේ පියා සුවය ලබනවා. රාජු යළි රැන්චෝ සමඟ මිතුරු වෙනවා. බීමත්වන රැන්චෝ රාජු සහ ෆර්හාන් සමඟ වයිරස්ගේ නිවෙසට යනවා. ඒ ප්‍රියාට ආදරය ප්‍රකාශ කිරීමට. ඔවුන්ව වයිරස්ට හසුවෙනවා. රාජුව පාසලෙන් නෙරපා නොදැමීමට නම් රැන්චෝව හසුකළ යුතු බව වයිරස් රාජුට පවසනවා. රාජු උඩුමහලින් බිමට පනිනවා. සුවය ලැබ විදුහලට පැමිණෙන රාජුට රැකියාවක් ලැබෙනවා. ෆර්හාන් වනජීවී ඡායාරූප ශිල්පය තෝරාගන්නවා. මහ වැසි සහිත දිනෙක ප්‍රියාගේ සොයුරිය මෝනාගේ දරු ප්‍රසූතිය එළැඹෙනවා. ඇයව රෝහලට ගෙනයෑමේ හැකියාවක් නෑ. රැන්චෝ මැදිහත්ව මෝනාගේ දරු ප්‍රසූතිය සිදුකරනවා. අවුරුදු තිහකින් පසු හමුවූ සුවිශේෂී ශිෂ්‍යා වූ රැන්චෝට වයිරස්ගේ අභ්‍යවකාශ පෑන හිමිවෙනවා. වසර දහයකට පසු සයිලන්සර් රැන්චෝව සොයා පැමිණෙනවා. ඇමෙරිකානු කම්පැනියක සේවය කරන ඔහුට අවශ්‍ය තමා රැන්චෝට වඩා සාර්ථක බව සනාථ කිරීමටය. රාජු සහ ෆර්හාන් සමඟ රැන්චෝ සොයා යන ගමනේදී රැන්චෝ යනු අනාථ දරුවකු වන චෝටේ බව හෙළිවනවා. අතරමඟදී ඔවුන් ප්‍රියාගේ විවාහ මංගල්‍යයට ඇතුළු වී ප්‍රියාද රැගෙන යනවා. ලඩක්වලදී ඔවුන්ට පාසල් ගුරුවරයකු වන චෝටේව හමුවෙනවා. තම සමාගම වෙනුවෙන් අස්සන් කරන්නට නියමිත කොන්ත්‍රාත්තුවට අදාළ විද්‍යාඥයා වන වන්ග්ලු යනු රැන්චෝ බව සයිලන්සර්ට හෙළි වෙනවා. වෙරළේ අෑතට දුව යන රාජු, ෆර්හාන්, රැන්චෝ සහ ප්‍රියා පසුපස සයිලන්සර් ලුහුබඳිනවා. ඒ කොන්ත්‍රාත්තුව අස්සන් කර තමාගේ රැකියාව බේරාදෙන ලෙස රැන්චෝගෙන් අයදිමින්. අනුභූතිකාව '3 ඉඩියට්ස්' කියන්නේ සුන්දර මිනිසකු වූ රැන්චොදාස් චංචල්ගේ කතාව. ඔහුගේ එඩිතරකම, අභියෝගවලට මුහුණ දීමේ හැකියාව, උණුසුම මිත්‍රශීලී බව, තැනට සුදුසු නුවණ චිත්‍රපටය පුරාවට විහිදෙනවා. ඒ හැරෙන්නට ඉන්දියාවේ පවතින අධ්‍යාපන රටාවට සියුම් පහරක් එල්ල කරන්නට රැන්චෝට යොදා ගැනෙනවා. රැන්චෝගේ මිත්‍ර ෆර්හාන්ට අනුව ෆර්හාන් ඉපදෙන්නේ උදේ 5.15ට. 5.16 වෙද්දී ෆර්හාන්ගේ පියා තීරණය කරනවා ෆර්හාන් ඉන්ජිනේරුවකු විය යුතු බවට. මේ තීරණය තමයි ෆර්හාන්ව ඉම්පීරියල් කොලීජියට යවන්නේ. ඉන්දියාවේ මවුපියන් සලකන්නේ සමාජ තත්ත්වය මිස ළමයාගේ කැමැත්තවත්, හැකියාවත් නෙවෙයි. මොකද ෆර්හාන් කියන්නේ වන සතුන්ගේ ඡායාරූප ගන්නට කැමැති දක්‍ෂ ඡායාරූප ශිල්පියෙක්. රැන්චෝගේ මැදිහත්වීම මත අවසානයේ ඉන්ජිනේරු වෘත්තීය වෙනුවට ෆර්හාන් කැමැති ඡායාරූප ශිල්පයේ යෙදෙන්නට ඔහුට හැකි වෙනවා. චිත්‍රපටයේ එක් වෙලාවක, ප්‍රියා සිය පියා වන වයිරස්ට චෝදනා කරනවා. ඒ ඇගේ සොහොයුරාගේ මරණය සම්බන්ධයෙන්. ලේඛකයකු වන්නට ආශා කළ ඇගේ සොයුරාට පියාගෙ බලපෑම මත ඉම්පීරියල් කොලීජියට ප්‍රවේශ වන විභාගයට පෙනී සිටින්නට සිදුවනවා. තුන් වරක්ම අසමත් වන ඔහු සිය දිවි හානි කරගන්නවා. එක් අවස්ථාවක සිය දිවි හානි කරගන්නා සිසුන්ගේ අනුපාතය රැන්චෝ පෙන්වා දෙනවා. ඉන් වයිසර් කෝපයට පත්වෙනවා. සාම්ප්‍රදායික වයිරස්ට අවශ්‍ය වන්නේ කටපාඩම් කරගත් න්‍යායන්ය. සයිලන්සර් ඔහුගේ ජනප්‍රියම ශිෂ්‍යයා වන්නේ ඔහු නිදි වරමින් කටපාඩම් කරන නිසාය. රැන්චෝ පෙනී සිටින්නේ කට පාඩම් කිරීම වෙනුවට අවබෝධයෙන් ගන්නා දැනුම වෙනුවෙනි. ඒ හැරෙන්නට වනපොත් කළ දැනුම වෙනුවට ඔහු සිය දැනුම ප්‍රායෝගිකව භාවිත කරයි. නවක සිසුන් වධයට බඳුන්ව අසරණව සිටියදී ඔහු ජේ‍යෂ්ඨයකුව විදුලිසර වද්දා ඔවුන්ව බියවද්දයි. මෝනාගේ දරු ප්‍රසූතියේදී ඔහු අඳුරු නිවෙස මෝටර් රථ බැටරියෙන් ආලෝකවත් කරයි. භාවිතයෙන් තොර න්‍යාය වෙනුවට රැන්චෝ අවස්ථානුකූලව ක්‍රියාත්මක වන ප්‍රායෝගික බුද්ධියක් ඇත්තෙකි. වසරකට ලක්‍ෂ හයක් පමණ ඉන්දියානුවන් ඉන්ජිනේරු උපාධිය ලබාගන්නවා. ඉන් පසුව බොහෝ දෙනකු ර්ඕඒ උපාධිය ලබනවා. රැන්චෝ මේ තත්ත්වය උපහාසයට ලක්කරනවා. ඒ මෝඩයකු සේ නිරූපිත ප්‍රියාගේ අනාගත සැමියා සම්බන්ධයෙන්. ඔහු පළමුව ඉන්ජිනේරු උපාධිය ගන්නවා. දෙවනුව ර්ඕඒ සමත්වෙලා බැංකුවක වැඩ කරනවා. බැංකුවක වැඩ කරන්න ඕනෑ නම් මොකට ඉන්ජිනේරු උපාධියක් ගත්තද? ඒ රැන්චෝ විමසන්නයි. ඉන්දියාවේ සාමාන්‍ය ඉන්ජිනේරුවන්ට වෙනස්ව රැන්චෝට අවශ්‍ය උපාධි සහතිකය නොව ඉගෙන ගැනීමයි. ඔහු ඉම්පීරියල් කොලීජියට එන්නේ අනෙකකුගේ නමිනි. ඒ අනුව රැන්චෝ යනු වෙනකෙකි. උපාධි සහතිකය හිමිවන්නේ කිසිදා ඉන්ජිනේරු විද්‍යාව නූගත්තකුටය. එහෙත් පේටන් බලපත්‍ර හිමි නිර්මාණයන්හි හිමිකරුවා වීමට ඔහුට උපාධි සහතිකය අවශ්‍ය නොවේ. අවසානයේ සයිලන්සර්ට, රැන්චෝ පසුපස දිව යන්නට සිදුවේ. ඒ උපාධි සහතිකය, ප්‍රායෝගික බුද්ධියට යටවීමේ ඉඟියයි. මේ හැරෙන්නට රැන්චෝදාස් යනු කලාතුරකින් හමුවන වර්ගයේ හොඳ මිනිසෙකි. විභාගය පවා අමතක කර සිය මිතුරු රාජුගේ පියාව රෝහලට ගෙන යයි. රාජු වෙනුවෙන් ප්‍රශ්න පත්‍ර සොරකමකට පවා ඔහු ඉදිරිපත් වේ. මෝනාගේ දරු ප්‍රසූතියටද ඔහු නොබියව මුහුණ දෙයි. මේ ඉන්දියාවේ සැබවින් නොපවතින මිනිසාය. දැන් අපි අනුභූතියෙන් ඔබ්බට ගොස් '3 ඉඩියට්ස්' විමසා බලමු. සෑම චිත්‍රපටයක්ම ප්‍රබන්ධයක් වන විට එම ප්‍රබන්ධයේ හමුවන චරිත ද ප්‍රබන්ධ වීම අහම්බයක් නොවේ. එබැවින් රැන්චෝදාස් චංචල් යනු අවිවාදයෙන්ම ප්‍රබන්ධිත චරිතයකි. වඩා නිවැරැදිව ඔහු අප ආශා කරන ෆැන්ටසියයි. සැබැවින්ම හමු නොවන අප ආශා කරන මිතුරාය. පෙම්වතාය. ඉන්දියාවට ආසන්න ලංකාවද අධ්‍යාපනය අතින් මෙයට දෙවැනි නොවේ. ලාංකික අපටද රැන්චෝ වැනි යහළුවකු, පෙම්වතකු, විද්‍යාර්ථියකු හමු නොවේ. අධ්‍යාපනය යනු අද ලාංකික වෙළෙඳපොළේ ඉහළින්ම ලංසු තැබෙන භාණ්ඩයයි. මේ බව නගරයේ මෙන්ම නගරාසන්න ටියුෂන් කඩ අසලට ගිය විට පහසුවෙන් වටහාගත හැකිය. මේ අධ්‍යාපන පොරයේ මවුපියන්ද මහා කොටසක් ඉටු කරයි. උසස් පෙළ යනු විශාල ශිෂ්‍ය සංඛ්‍යාවකින් ඉතා අවම ප්‍රමාණයක් සරසවි වරම් ලබන විභාගයකි. එබැවින් එක පාසලේ, එක පන්තියේ, එක ළඟ වාඩි වී සිටින යහළුවන් පවා රහසින් අනෙකා පරයා යෑමේ උත්සාහයක නිරත වේ. සාමාන්‍ය පෙළ ගණිතයට, විද්‍යාවට යන්තම් සම්මාන ලබාගත් දරුවන්ගේ මවුපියන්ටද අවශ්‍ය, එක්කෝ තම දරුවා ඉන්ජිනේරුවකු කිරීමටය. නැත්නම් ‍ෙදාස්තරවරයකු කිරීමටය. මවුපියන්ට දරුවන්ගේ ආශාවන් හෝ හැකියාවන් සම්බන්ධව වගේ වගක් නැත. දක්‍ෂ සිත්තරකු වන ලකුණු පෙන්වන නැතිනම් ගායනයේ, වාදනයේ හුරුබුහුටි දරුවාට වුව අවසානයේ සිදුවන්නේ එක්කෝ ගෙම්බෙකු, මීයකු විච්ඡේදනය කරන්නටය. එක්කෝ ඛණ්ඩාංක ජ්‍යාමිතිය, නැතිනම් කාබනික රසායනය තුළ නන්නත්තාර වන්නටය. ආශා නැති හැකියාවක් නැති විෂයයන් අභියස සියදිවි තොර කරගන්නටය. මෙතැනදී අවාසනාවට කාරණාව වන්නේ සරසවි පිවිසෙන බහුතරය සැබැවින්ම ඒ අදාළ අංශයට කැමැත්තක් නැති උන් වීමය. ඒ බොහෝ දෙනා වසර හතරක පහක කාලයක් සරසවිය තුළ ගෙවා දමන්නේ බොහෝවිට රැකියාවේ සුරක්‍ෂිතභාවය පිළිබඳ සිතමිනි. වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ පළමු වසරේ බහුතරයක් විශාදයෙන් පෙළෙන බව නොරහසකි. මේ තමා ආශා කරන්නත්, අනිවාර්යයෙන්ම කරන්නට සිදුවන්නත් අතර ඇති දුරස්ථ භාවයේ ඵලයකි. ඉන්ජිනේරු පීඨයක පවා එක් වසරක පිවිසෙන කණ්ඩායමකින් කිහිපදෙනකු පාඨමාලාව හැර යන්නේත්, පාඨමාලාව අතරතුර මෙන්ම උපාධිය ලැබූ පසුත් උමතු වන්නේත් මේ බලාත්කාරය දරාගත නොහැකි බැවිනි. මවුපියන්ගේ ඉටු නොවුණු ආශා ඉටුකිරීමට බිලි වන්නේ මේ අසරණ වූ දරුවන්ය. උපාධි ලැබ ඉන්ජිනේරුවන්, වෛද්‍යවරුන් වශයෙන් වසරකට සමාජයට එන්නන්ගෙන් කී දෙනකු ඒ සඳහා සුදුසුද? සුපර් ස්ටාර් වෛද්‍යවරු මෙන්ම ස්ත්‍රී දූෂක වෛද්‍යවරුද නොගැළපෙන වෘත්තියකින් ඇතිවන ආතතියක පලයක්මය. '3 ඉඩියට්ස්'හි චතුර් රාමලිංගම් ලෙස උදේ සිට රෑ වන තුරු නිර්දේශිත පොත්පත් මුල සිට අගටත්, අග සිට මුලටත් වනපොත් කර උපාධි ලැබූවන්ට මඟහැරෙන්නේ සමාජ ජීවිතයයි. සංස්කෘතික ජීවිතයක් ගැන මෙලෝ අල බෝලයක් නොදන්නා මොවුන්ට ප්‍රේමය, ආදරය යනු ස්ත්‍රී දූෂණයක් වීම එතරම් පුදුමය දනවන්නක් නොවේ. පත පොතෙහි ඇලී ගැලී ලද උපාධියෙන් ඉන්ජිනේරු වෘත්තියට පිවිසුණුවුනට ප්‍රායෝගික ක්‍ෂේත්‍රය නොතේරෙන්නකි. වනපොත් කිරීම හැර මිනිස් ඇසුර නැති මොවුන්ට තම සහෝදර සේවකයන් පෙනෙන්නේ සතුරන් ලෙසය. තමා විනාශ කරන්නට මාන බලන වුන් ලෙසටය. ඔවුන්ට මිත්‍රත්වය, අනෙකා ඉවසීම, සහයෝගිතාව වැනි ගුණාංග නැත. තමාට 'සර්' නොකියන, කේලාම් නොකියන සගයන්ට ඔවුන් වළ කපන්නේ එහෙයිනි. මෙබඳු වෘත්තිකයන් සිටින ආයතනවල බලතල ඇත්තේ එක්කෝ ඇහැට කනට පෙනෙන ලිපිකාරිනියකටය. ඇය කා කා ස වුවද විය හැකිය. නැතිනම් අදාළ නිලධාරියාගේ රියැදුරු තැනටය. මේ ලංකාවේ අධ්‍යාපනය, වර්තමානයේ මිනිස් සුබ සිද්ධියට ඉවහල් වන ආකාරයයි. ලංකාවේ පවතින බලු පොරයක් බඳු අධ්‍යාපන රටාව අප ගෙන යන්නේ අනෙකා අවිශ්වාස කිරීමටය. ඔවුන් සතුරන් සේ දැකීමටය. එබැවින් අප ආශා කරන උණුසුම් මිත්‍රත්ව, ළෙන්ගතුකම් යනු හුදෙක් සිහිනයක් පමණි. මෙවැනි මොහොතක, අප හමුවට එන 'රැන්චෝදාස් චංචල්' අප මහත් ආදරයෙන් වැලඳගන්නේ එබැවිනි. අප වෙන්නට ආශා කරන එහෙත් එසේ වන්නට බැරි මිතුරා ඔහුය. රැන්චෝට අනන්‍ය වීමෙන් අප ළඟ නොමැති, අපට ලබාගත නොහැකි මනුෂ්‍යත්වය භුක්ති විඳිය හැකිය. සමාජ තත්ත්වය මෙන්ම සුරක්‍ෂිත රැකියාවක සිහිනයේ පැටලුණු අති සාමාන්‍ය ඉන්දියානුවකු උපාධි සහතිකය අතහැර නොදමයි. ඒ වෙනුවෙන් ආත්මාර්ථකාමියකු වන්නට නොපැකිළේ. රැන්චෝදාස් අනාථ දරුවකු වන්නේ එබැවිනි. ඔහුට වියපැහැදම් කරන්නේ වෙනකකුගේ නමින් උපාධි සහතිකය ලබාගැනීමටය. පැකිළීමකින් තොරව, ගුරුවරුන්ට පවා අභියෝග කරන්නට සමත් රැන්චෝදාස් කෙනකු බිහි වන්නේ එසේයි. ඔහුට ලබාගන්නට දෙයක්වත්, අත්හරින්නට දෙයක්වත් නැත. අද දවසේ වෘත්තිකයන් වඩ වඩා කුහක වත් පුරන්නේ, මනුෂ්‍යත්වය පයට පෑගෙන දූවිල්ලක් තරම්වත් ගණන් නොගන්නේ ඔවුන් වඩ වඩා ධනය, බලය හා තනතුරු ලුහුබැඳ යන බැවින්ද? බෙදාගැනීම වෙනුවට බදා ගැනීම ඔවුන්ගේ එකම දහම නිසාද? සංස්කෘතික ජීවිතය යනු හැමවිටම ඔවුනට මඟහැරෙන ප්‍රපංචයක් නිසාද? උපාධි සහතිකය නොමැති රැන්චෝ යනු කිසිවක් අහිමි වූවකු නොවේ. සියල්ල ලැබුණෙකි. මිත්‍රත්වයෙන් මෙන්ම ආදරයෙන් ආශීර්වාද ලද්දෙකි. එහෙත් අපේ වෘත්තිකයකුට සිය උපාධි සහතිකය යම් හෙයකින් අහිමි වුවහොත් ඉනික්බිති ඔහු යනු නොපවතින්නකි.